Bản giao hưởng “ Bốn mùa” - Antonio Vivaldi

      Bản giao hưởng “ Bốn mùa” là tác phẩm nổi tiếng nhất, ghi dấu ấn sâu đậm nhất với người nghe của  Antonio Vivaldi. 

     Có tới hơn 500 bản hòa tấu khác nhau và quá đủ để nói tới sức hấp dẫn của nó, tôi coi đây là một trong 10 bản giao hưởng hay nhất ở thời kỳ Baroque Period Music ( Là giai đoạn nghệ thuật âm nhạc Tây Âu từ 1600 đến 1750). Ngoài phòng hòa nhạc, giai điệu “ Bốn mùa” của Vivaldi còn ảnh hưởng tới điện ảnh qua các bộ phim như Tin Cup, Spy Game, A View to Kill, What Lies Beneath, White Chicks, Saved!, Pacific Heights, and The Other Sister…

   Chỉ cần để ý một chút bạn sẽ nhận ra giai điệu nó trong các quảng cáo online, truyền hình, nhạc nhim… Theo IMDb, có ít nhất là 100 bộ phim khác nhau và chương trình truyền hình đã sử dụng khúc “Bốn mùa” theo nhiều cách.

    Lấy cảm hứng từ những bức tranh phong cảnh của nghệ sĩ người ý - Marco Ricci, Vivaldi đã sáng tác ra “ Bốn mùa” trong khoảng giữa 1720 – 1723 và xuất bản chúng ở Amsterdam năm 1725. Bốn mùa (Le quattro stagioni) gồm có 4 chương ( Xuân, Hạ, Thu, Đông), mỗi chương lại có giai điệu khác nhau với tiết tấu nhanh -chậm - nhanh.

    Vua Louis XV yêu thích khúc “ mùa xuân” đến mức ra lệnh phải biểu diễn bất kỳ khi nào ông yêu cầu.

    Kể từ đó đến nay, giới nghiên cứu âm nhạc nhận định Bốn mùa có một “Program music” (Âm nhạc chương trình) táo bạo, đột phá nhất trong thời kỳ nhạc Baroque.

     Âm nhạc chương trình không được thường sử dụng trong thời kỳ Baroque, thuật ngữ này chỉ xuất hiện trong thời kỳ âm nhạc lãng mạn:

“Âm nhạc chương trình là âm nhạc mô tả một chủ đề ngoài âm nhạc, chẳng hạn một câu chuyện, một đối tượng hay một quang cảnh, bằng cách sử dụng những hiệu quả của âm nhạc. Những nỗ lực sử dụng âm nhạc vào mục đích mô tả có lẽ cũng xưa như chính âm nhạc vậy. Câu hỏi liệu rằng chỉ riêng âm nhạc có khả năng mô tả bất cứ chủ đề nào hay không là một câu hỏi cũ và thật sự chưa bao giờ có câu trả lời. Người ta nghi ngờ rằng liệu thính giả có nhận ra cái gì đang được miêu tả bằng âm nhạc không nếu không có sự trợ giúp của các tiêu đề, các phần tóm lược hay các chú thích chương trình, các trích dẫn văn học hay các trích dẫn từ những giai điệu nổi tiếng có mối liên hệ đặc biệt, chẳng hạn như những hành khúc quân đội, thánh ca, tình ca truyền thống, bài hát đi săn hay bài ca ái quốc...” *

      Người ta tin rằng Vivaldi đã viết 12 bài sonnet cá nhân để miêu tả với mỗi chuyển động của Four Seasons:

Spring (Mùa xuân)

Allegro Springtime is upon us. The birds celebrate her return with festive song, and murmuring streams are softly caressed by the breezes. Thunderstorms, those heralds of Spring, roar, casting their dark mantle over heaven, Then they die away to silence, and the birds take up their charming songs once more. Largo On the flower-strewn meadow, with leafy branches rustling overhead, the goat-herd sleeps, his faithful dog beside him. Allegro Led by the festive sound of rustic bagpipes, nymphs and shepherds lightly dance beneath the brilliant canopy of spring.

Allegro (Nhịp nhanh) Mùa xuân đến với chúng tôi. Khi những con chim hót mừng trở lại bài ca lễ hội, và suối róc rách reo khi những làn gió nhẹ nhàng vuốt ve. Giông bão, sứ giả của mùa xuân, tiếng gầm, tất cả bao trùm lên bầu trời, Sau đó tất cả chìm trong yên lặng, và những chú chim cất lên bài ca quyến rũ một lần nữa. Largo (Nhịp rất chậm) Trên cánh đồng trải đầy hoa, những nhành lá xào xạc trên cao, người chăn dê chìm trong giấc ngủ với con chó trung thành bên cạnh mình. Allegro( Nhịp nhanh) Đi theo tiếng kèn mộc mạc từ lễ hội, cô gái xinh và người chăn cừu nhẹ nhàng nhảy dưới tán cây rực rỡ của mùa xuân.

Summer (Mùa hạ)

Allegro non molto Beneath the blazing sun's relentless heat men and flocks are sweltering, pines are scorched. We hear the cuckoo's voice; then sweet songs of the turtle dove and finch are heard. Soft breezes stir the air….but threatening north wind sweeps them suddenly aside. The shepherd trembles, fearful of violent storm and what may lie ahead. Adagio e piano - Presto e forte His limbs are now awakened from their repose by fear of lightning's flash and thunder's roar, as gnats and flies buzz furiously around. Presto Alas, his worst fears were justified, as the heavens roar and great hailstones beat down upon the proudly standing corn.

Allegro non molto (Nhịp không quá nhanh) Dưới sức nóng gay gắt của mặt trời rực rỡ, người đàn ông và đàn gia cầm đang ngột ngạt, cây thông bị thiêu đốt. Chúng tôi nghe thấy giọng hót của chim cu; sau đó là bài hát ngọt ngào của chim cu gáy và chim sẻ đang lắng nghe. Cơn gió nhẹ thoáng qua...đột ngột gạt đi gió bắc. Người chăn cừu rùng mình, lo lắng trước cơn bão lớn và những gì ở phía trước. Adagio e piano - Presto e forte (thong thả) Ông đã bị đánh thức sau một thời gian chìm trong sự sợ hãi trước những tia sét và tiếng sấm nổ - nó như ruồi muỗi bâu đầy xung quanh. Presto (Nhịp mau) Than ôi, những nỗi sợ hãi tồi tệ nhất của ông đã được chứng minh, bầu trời gầm thét và mưa đá lớn trút xuống những cây ngô.

Autumn (Mùa thu)

Allegro The peasant celebrates with song and dance the harvest safely gathered in. The cup of Bacchus flows freely, and many find their relief in deep slumber.                     Adagio molto The singing and the dancing die away as cooling breezes fan the pleasant air, inviting all to sleep without a care. Allegro The hunters emerge at dawn, ready for the chase, with horns and dogs and cries. Their quarry flees while they give chase. Terrified and wounded, the prey struggles on, but, harried, dies.

Allegro (Nhịp nhanh) Người nông dân ăn mừng mùa vụ với tiếng hát và các điệu nhảy. Chiếc chén Bacchus chảy tự do, và nhiều người tìm thấy thanh thản trong giấc ngủ sâu. Adagio molto (Rất chậm) Tiếng hát và điệu nhảy tắt dần, cơn gió mát nhẹ từ từ ru mọi người vào giấc ngủ. Allegro (Nhanh) Các thợ săn xuất hiện lúc bình minh, sẵn sàng cho cuộc săn đuổi, cất lên tiếng tù và và chó và tiếng kêu. Con mồi chạy trốn khi bị đám thợ săn rượt đuổi. Sợ hãi và bị thương, con mồi vùng vẫy, nhưng, cái chết tới.

Winter (Mùa đông)

Allegro non molto Shivering, frozen mid the frosty snow in biting, stinging winds; running to and fro to stamp one's icy feet, teeth chattering in the bitter chill.                            Largo To rest contentedly beside the hearth, while those outside are drenched by pouring rain. Allegro We tread the icy path slowly and cautiously, for fear of tripping and falling. Then turn abruptly, slip, crash on the ground and, rising, hasten on across the ice lest it cracks up. We feel the chill north winds coarse through the home despite the locked and bolted doors… this is winter, which nonetheless brings its own delights.

Allegro non molto (Nhịp không quá nhanh) Run rẩy, giữa băng tuyết giá lạnh, gió buốt; chạy tới chạy lui để giậm những bước chân, răng lập cập trong cái lạnh thấu xương.                      Largo (rất chậm) Thích thú nằm nghỉ bên lò sưởi, trong khi những người bên ngoài đang ướt đẫm bởi mưa. Allegro (Nhanh) Chúng tôi đi trên con đường băng giá từ từ và thận trọng vì sợ vấp ngã và rơi xuống. Bỗng đột ngột, trượt, sụp đổ trên mặt đất và, mặt băng nứt . Chúng tôi cảm thấy những cơn gió bắc lạnh thấu len vào dù cho cửa đã khóa lại… Đây là mùa đông, dù sao nó vẫn mang lại những niềm vui riêng.

            Muối ( Tổng hợp và dịch nguồn : http://www.baroquemusic.org/

                                                      http://www.baroquemusic.org/

                                           (*) http://www.nhaccodien.vn/ )