Soundpost là một thanh chót nhỏ làm bằng gỗ thông (spruce), được giữ bởi ma sát giữa mặt và lưng đàn, nằm ở dưới phía âm cao của ngựa (bridge) đàn. Nó có tầm quan trọng với cả cấu trúc đàn và âm thanh của đàn.
Về mặt cấu trúc, nó chống mặt đàn, vai trò giống như một cái cột chống bên dưới ngựa đàn. Nếu không có nó, một cây đàn violin sẽ bị bẹp (dúm) về bên âm cao. Một cây đàn violin tốt, tuy nhiên, không thể bị ảnh hưởng (phá hỏng) nếu nó không có soundpost trong một khoảng thời gian ngắn, nhưng một cây đàn không nên để bị trong tình trạng thiếu soundpost lâu.
Về mặt âm thanh, soundpost truyền rung động từ mặt đàn xuống lưng đàn. Nó cũng làm biến đổi rung động của mặt đàn. Vị trí của nó, độ dài, độ dày, hướng thớ gỗ, và sự lựa chọn gỗ làm soundpost ảnh hưởng đến âm thanh của cây đàn. Một cây đàn không có soundpost nghe tiếng sẽ yếu, mỏng và rỗng.
Phía bên trầm (bass) của cây đàn là một "bass bar", một phần cắt ngang, có thể nhìn thấy ở hình minh họa ở dưới. Nó có vai trò trong cả âm thanh và cấu trúc của cây đàn.
Hình một cây soundpost nhìn qua lỗ end-pin ở đáy của cây đàn violin. Ở hình này cũng có thể nhìn thấy một phần của các thanh đỡ (thanh giằng), làm gia cường, khỏe hơn cho lưng đàn.
Soundpost có thể được nhìn thấy dễ dàng qua lỗ f-hole ở phía âm cao của cây đàn.
-----------------------------------------------------------------------------------------
Phần 1: Dụng cụ thiết lập Soundpost và lựa chọn gỗ làm soundpost
A. Dụng cụ để đặt soundpost vào vị trí (Sound post setters) (Xem hình các loại sound post setters).
Là một thanh kim loại nhỏ, chiều dài khoảng 23 cm (9inch). Một đầu sắc được dùng để nhấn vào soundpost để giữ khi nhét nó vào trong đàn. Đầu kia, giống như một bàn tay, dùng để di chuyển soundpost sau khi nó đã được đặt vào trong cây đàn.
B. Lựa chọn gỗ
soundpost được làm từ một thanh chốt bằng gỗ thông, thường có đường kính khoảng 5.5 đến 6mm với cây đàn violin kích thước đầy đủ (full size). Cây soundpost phải đủ nhỏ để lọt vừa qua lỗ F ở vị trí rãnh khấc (là vị trí rộng nhất của lỗ F). Thớ gỗ phải đẹp, thẳng và đều đặn, tốt nhất là phù hợp với loại gỗ dùng làm mặt đàn. Nếu gỗ dùng làm mặt và lưng đàn có thớ gỗ không đều (thô), hãy dùng soundpost với thớ gỗ lớn hơn. Nếu gỗ dùng làm mặt và lưng đàn đều nhau, hãy dùng loại soundpost có các vòng vân gỗ gần giống nhất với gỗ làm đàn.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
Phần 2: Xác định chiều cao của soundpost và thiết lập soundpost
A. Xác định chiều cao của soundpost
Sau khi dụng cụ thiết lập soundpost được dùng, và vật liệu làm soundpost được chọn xong, bước tiếp theo là cắt và căn chỉnh soundpost. Vật dụng để xác định chiều cao của soundpost được gọi là "sound post gauge". Hình ảnh của nó được xem ở đây: Soundpost gauges xem ở đây
Nếu không có vật dụng đó, sau đây là cách ước lượng chiều cao của soundpost: Cần một cái giũa nhọn để xác định độ cao gần đúng của soundpost.
- Nhét cái giũa (hoặc que nhọn) vào "mắt" bên trên của f-hole cho đến khi nó chạm vào lưng đàn, hãy đảm bảo là cái giũa vuông góc (thẳng đứng) với bề mặt phẳng của đàn (song song với các ribs, hoặc cạnh bên của đàn)
- Đặt móng tay của ngón cái lên cái giũa để đánh dấu độ cao cần thiết.
- Đánh dấu độ cao này trên soundpost. Hướng thớ gỗ cuối cùng của soundpost phải vuông góc với thớ của mặt đàn. Điều này rất quan trọng với sự thể hiện của cây đàn.
- Cắt cái chốt soundpost hơi dài hơn một chút so với độ cao vừa đo cho soundpost.
- Với một cái giũa 1 lưỡi (dao), gọt 2 đầu của soundpost thành góc để nó vừa khít với độ cong của mặt đàn và thân đàn.
B. Đặt vào và căn chỉnh soundpost
Để đặt soundpost vào bên trong cây đàn, đặt đầu sắc của dụng cụ thiết lập vào soundpost, khoảng 2/3 chiều cao của soundpost về phía mặt đàn (hình A)
Nhẹ nhàng đưa soundpost hạ xuống vào trong đàn (hình B)
Một khi soundpost đã được đưa vào bên trong cây đàn, đặt phía cuối của soundpost lên lưng đàn ở vị trí tương đối chính xác của nó. Có lẽ sẽ dễ hơn nếu bắt đầu bằng việc đặt soundpost gần hơn về phía giữa của cây đàn, sau khi đặt nó xong thì kéo nó về phía f-hole.
Hình A
Hình B
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Phần 3: Vị trí và điều chỉnh vị trí soundpost
Vị trí chính xác của soundpost là ở đằng sau chân của ngựa đàn (về phía tailpiece), như nhìn trong sơ đồ bên trên. Nói chung, nếu soundpost quá ngắn, cánh phía trên của f-hole sẽ bị lún (thấp hơn) với sức căng của dây và soundpost ở vị trí như trên. Nếu souldpost quá cao, cánh đó sẽ bị lồi ra. Nên điều chỉnh nếu cần thiết.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Soundpost cần sự chú ý của người thợ làm đàn nhất. Nó nên được làm từ gỗ thông già Thụy Điển. Không có quy tắc nào cho độ dày của soundpost cả. Một số cây violin chơi tốt nhất với cây soundpost dày. Trong khi một số cây khác lại hợp với soundpost trung bình hoặc mỏng. Với tôi, tôi hay sử dụng soundpost loại trung bình hoặc mỏng. Soundpost cần phải gọt tròn đều, và cả hai đầu của nó được cắt gọt để các góc ở lưng đàn và bụng đàn có thể vừa khít với nó khi bạn đặt soundpost vào vị trí của nó bên trong cây đàn.
Để có độ dài chính xác của soundpost không phải là vấn đề dễ dàng. Sau đây là một gợi ý hữu ích: Với một mảnh gỗ mỏng, đo độ sâu qua lỗ phía bên trên của soundhole từ lưng đàn cho đến bề mặt bên ngoài của bụng đàn, và cây soundpost sẽ có chiều dài = [ (là độ dài) dài hơn chiều dài đo được một chút (một tí), trừ đi độ dày của bụng đàn (belly) ]. Sau đó dùng dụng cụ thiết lập vị trí của soundpost và đưa điểm cuối của soundpost vào trong đàn, phía (mặt) thừa ra về phía bạn, rồi dĩ nhiên, bạn cố gắng hết sức để đưa nó vào vị trí chính xác. Sự bổ sung cần thiết nhất là, vị trí của soundpost ở ngay sau điểm giữa (trung tâm) của chân cầu đàn bên phía E - khoảng cách khoảng một phần mười sáu (1/16) của 1 inch đằng sau ngựa đàn, về phía bên cạnh tail piece. Khi đã vừa rồi, soundpost cần phải vừa không lỏng, vừa không chặt, mà ở khoảng trung bình giữa lỏng và chặt.
--------------------------------------------------------------
Video: Đo đạc, cắt gọt và đặt soundpost vào vị trí
Soundpost có vai trò rất quan trọng trong cây đàn, nó là linh hồn của cây đàn. Bằng cách di chuyển vị trí của soundpost, bạn đã thay đổi âm thanh của cây đàn và khả năng chơi của đàn. Hãy "set up" soundpost cẩn thận, chính xác, cây đàn sẽ mang lại âm thanh tuyệt diệu.
Đây là dụng cụ dùng để đo đạc độ dài của soundpost. Nhét dụng cụ vào F-hole ở phía có soundpost, kéo cái cần của dụng cụ lên cho đến khi nó stop.
Hãy nhìn vào bên trong của cây đàn để kiểm tra xem vị trí của dụng cụ (vị trí đang đo chiều dài) đã gần nhất với vị trí của chân ngựa đàn (bridge feet) chưa. Dựng thẳng dụng cụ đo, khóa chốt và cẩn thận nhấc dụng cụ ra khỏi đàn qua soundhole. Kích thước còn lại trên dụng cụ chính là độ dài của soundpost. Ở đây tôi đo được 48mm, tôi sẽ cắt độ dài của soundpost là 50mm, rồi sau đó gọt tròn đầu và cuối của soundpost để nó có thể có các góc vừa với lưng và mặt đàn.
Hướng của thớ gỗ của soundpost rất quan trọng khi thiết lập (cài đặt) soudpost vào bên trong cây đàn. Hướng của thớ gỗ của soundpost phải vuông góc với hướng thớ gỗ của mặt đàn (góc vuông). Vậy nếu hướng thớ gỗ của mặt đàn theo hướng này (hình video, chỉ cây bút chì), hướng của thớ gỗ soundpost phải theo hướng này (vuông góc). Đó là để cho tác dụng chống đỡ lực cho mặt đàn (hình như thế).
Tôi đánh dấu phía trên của soundpost như thế này (hình chữ T, nghĩa là TOP). Soundpot được đặt gần chân ngựa đàn.
Chú ý xem chữ T đánh dấu, hướng của thớ gỗ vuông góc với hướng của cạnh đứng chữ T. Chú ý lắp soundpost vào vừa khít với lưng đàn và bụng đàn, không quá lỏng và không quá chặt, không có quá nhiều áp lực lên lưng đàn và mặt đàn.
Gọt đầu và chân của soundpost thành mặt cong, gần giống như độ cong ở bên trong (mặt và lưng) của cây đàn.
Set up soundpost vào bên trong cây đàn đòi hỏi rất nhiều thời gian. Bạn cần phải điều chỉnh nó để sao cho cây đàn có âm thanh tốt nhất, chất lượng âm thanh, độ to nhỏ. Bạn phải set up soundpost, rồi chơi đàn xem tiếng đàn thế nào, rồi căn chỉnh lại soundpost.
Đưa soundpost vào bên trong cây đàn dùng dụng cụ như trong video. Chú ý là phía trên có đánh dấu hướng lên trên. Bạn có thể sẽ phải nghiêng soundpost để đưa nó qua lỗ soundhole, rồi quay một chút để dựng đứng soundpost lên. Đặt phía đuôi của soundpost trước rồi kéo lại về phía bạn (chắc là rồi kéo cái dụng cụ ra ^^).
Và thế là bạn đã có soundpost ở gần chính xác vị trí của nó bên trong cây đàn.
Kiểm tra hướng thẳng đứng của soundpost bên trong cây đàn qua lỗ ở đáy đàn, cách kiểm tra bằng cách áp dụng nguyên tắc chuyển động thẳng đứng mà vẫn vuông góc (ko hiểu lắm) :)
...
No comments:
Post a Comment