CHƠI VIOLIN NHƯ TÔI ĐÃ DẠY – VIOLIN PLAYING AS I TEACH IT – Chương V: Luyện Vĩ (PHẦN 1)

CHƯƠNG V

CÁC GỢI Ý LUYỆN VĨ

I

DESTACHÉ – TÁCH ÂM

Détaché có nghĩa là tách âm, là thuật ngữ mà người Pháp gọi, nó tương tự như những gì chúng tôi đã mô tả trong chương trước, tạo thành nền tảng cho mọi kỹ thuật kéo vĩ.

Khi thực hiện kĩ thuật tách âm cần sử dụng toàn bộ chiều dài của vĩ, chơi với nhịp độ vừa phải, cố gắng để tiếng đàn phát ra đều, không bị ngắt quãng khi. Luôn luôn bắt đầu mỗi nhịp kéo từ cổ tay, tiếp tục tới cánh tay cho tới điểm chuôi và đầu của cây vĩ để bắt kết thúc hoặc bắt đầu nhịp kéo – đẩy vĩ mới. Sự thay đổi nhịp kéo sử dụng những đoạn khác nhau trên cây vĩ: phần đầu, phần giữa, phần chuôi.

Là một nhịp kéo đều, trải rộng với khoảng trống nhỏ giữa các nốt nhạc.

II

MARTELÉ – CHƠI DẰN

Thực hiện kĩ thuật này ở chuôi vĩ là rất quan trọng, tại đó cây vĩ sẽ có nhiều lợi thế từ việc sử dụng lực ở cổ tay. Nó là nền tảng của hai kĩ thuật kéo vĩ khác là: staccato (ngắt âm) và "dotted note” (kéo nốt chấm dôi), tất cả hầu như được chơi ở phần chuôi vĩ.

Kĩ thuật martelé thực hiện bằng cách nhấn mạnh phần chuôi vĩ lên dây đàn và sử dụng lực ở cổ tay. Nó sẽ tạo ra các âm ngắn, dằn mạnh và không đều.Trong trường hợp bạn cảm thấy khó thực hiện kĩ thuật này chỉ với lực cổ tay thì có thể sử dụng một lực nhẹ ở cẳng tay, nhưng không bao giờ cần đến lực ở cánh tay hoặc vai.

CHƠI VIOLIN NHƯ TÔI ĐÃ DẠY – VIOLIN PLAYING AS I TEACH IT – VIBRATO (RUNG) (PHẦN 5)

IX

VIBRATO (RUNG)

Rung tạo ra âm thanh nhờ có sự dao động của ngón tay (không nhấc khỏi dây đàn) lay chuyển nhanh, nhằm tạo ra giai điệu có sắc thái biểu cảm hơn cho một đoạn nhạc hay thậm chí là một nốt nhạc. Giống như portamento( Trong âm nhạc chỉ sự luyến hay dướn hay, còn trong violin là kĩ thuật nhấn từng nốt, cường độ đều nhau), rung là cách thức chủ yếu để tăng thêm hiệu ứng, tạo ấn tượng và làm đẹp cho giai điệu. Thật không may, cả ca sĩ lẫn người chơi nhạc cụ thường xuyên lạm dụng kĩ thuật này như  một bệnh dịch hạch mang tính phản nghệ thuật, có tới chín mươi trong số hàng trăm nghệ sĩ thanh nhạc và nhạc cụ độc tấu mắc phải.

Một số người biểu diễn thường sử dụng kĩ thuật rung vì họ cảm thấy tạo được ấn tượng cho giai điệu và một trong số đó thấy rung là cách tiện lợi để giấu đi giai điệu hoặc âm thanh không hay. Đây là một suy nghĩ tệ hại vì nó khiến mọi khuyết điểm sẽ không được cải thiện và hơn cả là sự không trung thực trong nghệ thuật. Một người khôn ngoan sẽ học cách tự lắng nghe tiếng đàn của mình, thừa nhận khi giai điệu hoặc nốt nhạc của mình chưa hay, và sau đó cố gắng cải thiện nó.

Tuy nhiên,những lớp violin thường dạy kĩ thuật này với niềm tin rằng rung là bí quyết để tạo nên linh hồn cho giai điệu, tạo sự hấp dẫn khi biểu diễn- đó là một suy nghĩ sai lầm và rất tầm thường. Trong một số trường hợp, học sinh đã không nghi ngờ đến độ đi ngược lại sự cảm nhận, tài năng của mình để thực hiện đầy đủ các hướng dẫn sai của giáo viên. Sự đánh giá các giá trị âm nhạc phải chỉ ra sai lầm của việc lạm dụng kĩ thuật rung. Giống như một bữa ăn trong đó món súp cho quá nhiều muối, thịt nướng ướp quá nhiều tiêu, mù tạt rải kín miếng salad, món tráng miệng thì quá ngọt…khẩu vị của bạn sẽ kêu lên vì các món thêm quá nhiều gia vị. Nhưng khả năng thính âm là lĩnh vực khó để bạn có thể biết cần tăng. giảm hiệu ứng rung ở đoạn nào, và thường sẽ phản tác dụng khi rung liên tục gây lên một sự buồn chán, tẻ nhạt. Tất nhiên rung là một hiệu ứng tuyệt vời dẫn bạn tới cảm hứng xuất thần trong những phần cao trào của đoạn nhạc, nhưng điều đó chỉ xảy ra khi người chơi nuôi dưỡng được sự cảm nhận tinh tế và kết hợp thành thạo với đôi tay.

[Video] Bài 5: Cách cầm vĩ khi chơi đàn Violin

CHƠI VIOLIN NHƯ TÔI ĐÃ DẠY – VIOLIN PLAYING AS I TEACH IT – Âm thanh vĩ cầm (PHẦN 4)

CHƯƠNG IV

ÂM THANH VĨ CẦM

Giai điệu vĩ cầm được tạo ra cần có sự hòa hợp – khi tiếng đàn được cất lên nó khiến người nghe quên đi tiến trình vật lý – đang chuyển động để tạo ra âm thanh. Làm được điều này luôn luôn là nhiệm vụ quan trong nhất của những người nỗ lực hết sức mình để làm chủ được tiếng đàn.

Âm thanh của tiếng đàn – chúng ta có thể khẳng định luôn rằng vấn đề cốt lõi không đến từ  các sợi lông vĩ (hairs), nhựa thông, sự thay đổi vĩ trên dây đàn, sự thay đổi vị trí của ngón tay trái. Tất cả những điều này thực sự không có chút ảnh hưởng nào khi nói đến cách tạo ra âm điệu tinh tế và trong sáng. Để có được tiếng vĩ cầm hay người chơi không chỉ phải hi sinh bất cứ khi nào cần thiết mà còn phải sẵn sàng chịu đựng mọi vấn đề về trí óc, tập trung hết tất cả tinh thần và linh hồn. Và để làm được điều này, bạn phải dựa vào các hướng dẫn từ những bậc thầy vĩ đại trong quá khứ hoặc ví dụ từ những nghệ sĩ violin vĩ đại ngày nay.

Để mô tả chi tiết và chính xác cách giữ vĩ, thì cần điều chỉnh lực của từng ngón tay và ngón tay nào - tại một thời điểm nhất định - nên ấn mạnh vào cây vĩ; làm thế nào để bắt đầu sử dụng cổ tay – điểm trọng tâm để tạo ra âm thanh. Tất cả đều là công việc khó khăn mà hầu như không thể thực hiện được luôn khi mới tập. Những cách cầm vĩ khác nhau ở mỗi nghệ sĩ violin đều tốt. Bản năng tự nhiên, khuynh hướng thể chất, hoạt động của cơ bắp tay và cánh tay cầm vĩ - mỗi thứ đều đóng vai trò làm nên hiệu quả cuối cùng.

Theo như quan sát của tôi cần hiểu rõ ràng và đầy đủ sau đó cô đọng để áp dụng vào thực tế những lời giảng giải từ giáo viên giỏi, đây là cách thiết thực duy nhất để chơi được giai điệu hay - tham vọng của mọi nghệ sĩ violin.