Sunday 28 May 2017

CHƠI VIOLIN NHƯ TÔI ĐÃ DẠY – VIOLIN PLAYING AS I TEACH IT – Chương VII: Kỹ thuật double-stops và the trill (PHẦN 2)

 CHƯƠNG VII (Phần 1)
KỸ THUẬT DOUBLE-STOPS VÀ THE TRILL

V
NGÓN BẤM QUÃNG TÁM – FINGERED OCTAVES

Cho đến nay, tôi khám phá ra rằng fingered octaves ( ngón bấm quãng tám) là thành tựu của cuối thế kỷ vừa qua. Dĩ nhiên vẫn có khả năng rằng nó đã được dạy và sử dụng ở thời gian trước đó. Tôi quan tâm đến vì tôi chưa bao giờ, hoặc ít nhất là thoáng nghe qua về nó trong suốt quãng thời ấu thơ và không một giáo viên nào của mình như:  Hellmesberger, Jacques Dont, và Joachim (lúc ở Hanover - trong suốt triều đại của vua mù George từ 1863-1865) đã dạy tôi luyện tập " fingered octaves ".

Cho đến những năm sau đó, khi Wilhelmj chơi bản Concerto D major  của Paganini, ông đã giới thiệu về nó trong một bản cadenza (đoạn nhạc được độc tấu ở cuối một phần trong một bản concerto)- sáng tác của riêng mình. Đây là lần đầu tiên tôi được nghe. Nhờ sự dũng cảm của Wilhelmj mà kỹ thuật này không chỉ mang tới sự mới mẻ mà còn tạo ra những giai điệu rất tuyệt vời.Nhưng để thực hiện kỹ thuật này, chúng ta cần một bàn tay rất to với những ngón tay thon,dài. 



Tuy nhiên, trong các tài liệu violin của thời kỳ này không nhắc tới những hiệu ứng tuyệt vời của cặp “ ngón bấm” quãng tám. Cả những nghệ sĩ vĩ cầm bậc thầy của thời đại như Paganini, Vieuxtemps, Ernst (ngoại trừ bản chuyển biên- ghi lại âm thanh thành chữ viết của ông là Schubert’s Erl-King), Wieniawski, và Bazzini cũng không sử dụng kỹ thuật này trong các tác phẩm của mình.

VI
QUÃNG MƯỜI – TENTHS

Để luyện tập được quãng mười, bạn chỉ cần làm theo các quy tắc đã đặt ra cho ngón tay số 1 và số 4 khi chơi quãng tám. Những ngón tay ngắn sẽ gặp chút khó khăn khi tìm vị trí đầu tiên do khoảng cách kéo căng giữa hai ngón tay. Tuy nhiên nếu cánh tay trái có thể tiến lên hướng về phía dây E (Mi) thì khó khăn này có thể được tháo gỡ.

VII
LÁY - TRILL

Tôi không ngần ngại nói rằng thuần thục kỹ thuật trill (láy) là một trong những tài năng nổi bật nhất của một nghệ sĩ vĩ cầm. Có hai kỹ thuật láy là láy dài và láy ngắn.Nhưng dù là kỹ thuật nào thì cũng cần sự thích ứng phù hợp giữa bàn tay và sức mạnh cơ bắp nhờ sự chuyển động nhanh, linh hoạt của ngón tay và sự dẻo dai, bền bỉ để thực hiện liên tục như một chiếc chuông điện.

Có một số ngón tay được trời phú trở lên dễ dàng thực hiện những đoạn trill dài.Nhưng có những ngón tay kém may mắn hơn, mặc dù siêng năng luyện tập vẫn không bao giờ chơi trill được một cách thành thạo. Vì thế, Wilhelmj -  một nghệ sĩ vĩ cầm vĩ đại nổi tiếng bởi có thể chất dẻo dai lại không giỏi kỹ thuật trill và staccato. Nhưng để bù đắp cho khuyết điểm đó, ông đã nỗ lực để tiếng đàn Stradivarius của mình có âm điệu vang và mạnh mẽ nhất - như tôi nhớ đã từng nghe ông biểu diễn ở Nga cách đây khoảng giữa 44 năm và 45 năm trước đây.


Eddy Brown


Ngược lại Wieniawski và Sarasate chơi được trill từ sớm và thậm chí chơi được những đoạn trill rất dài, tạo nên một yếu tố tuyệt vời trong kỹ thuật chơi của họ. Joachim chủ yếu tỏa sáng bằng những đoạn trills ngắn, lắng đọng. Do đó ông đã chơi đoạn allegro trong bản sonata Tartini, được biết đến với tên gọi là  "The Devil's Trill" - dựa trên kỹ thuật láy ngắn ( short trill) với sự vượt trội không ai có thể bắt chước được.

Để có thể chơi được trill dù trong một đoạn ngắn hay dài thì trước hết các ngón tay phải được củng cố bằng các bài tập thể dục, được thực hiện một cách có hệ thống từng ngày. Các bài tập này có sẵn trong tuyển tập các bài tập double stop mà tôi đã nhắc tới và có thể thêm các bài tập đặc biệt để củng cố cho từng ngón tay. Để việc luyện tập có hiệu quả hơn bạn nên đặc biệt chú ý đến từng điểm yếu của từng ngón tay và có kế hoạch luyện tập phù hợp với từng trường hợp. (Xem thêm trong cuốn Finger- Strengthening Exercises của Alexander Bloch và  Tập I và II cuốn  Books I and II of School of Techinique của Schradieck.)

Nâng ngón tay lên chầm chậm và di chuyển đều đều, sau đó để nó rơi và đặt lên trên dây đàn – bàn tay không tham dự vào quá trình này. Luôn luôn nhớ trong các bài tập luyện cho ngón tay yếu thì chỉ đặt ngón tay lên dây đàn chứ không phải là cả bàn tay. Bạn không thể thành công được trong thời gian đầu luyện tập, đó là vấn đề cần nhiều thời gian đến hàng tháng, đôi khi hàng năm để có thể khắc phục được các điểm yếu của cơ. Tuy nhiên, nếu kiên trì tập luyện đúng phương pháp thì dù bạn không thể chơi trill một cách điêu luyện thì cũng đủ để bạn tạo ra những giai điệu đáng yêu và dễ nghe.
Đối với kỹ thuật trill ngắn và nhanh luyện tập theo ví dụ sau đây:


hoặc là:



Đối với đoạn nhạc yêu cầu sự chuyển động nhanh hơn, thay vì chơi trill trên hai nhịp kéo vĩ, bạn có thể chơi trill trên cùng một nhịp vĩ như sau:


 Tôi luôn đặt ra mục tiêu cho học sinh là chơi tốt kỹ thuật trill, tuy nhiên không nên lạm dụng kỹ thuật đó mà làm mất đi giai điệu chính của bản nhạc. Để tránh làm ảnh hưởng đến giai điệu, cần hoàn thành kỹ thuật trill bằng cách quay trở lại đúng nốt nhạc mà bạn bắt đầu chơi kỹ thuật trill (tham khảo các ví dụ trước) và để kết thúc, người chơi phải tuân theo dấu nhấn – cái cho ta biết nốt nhạc nào cần phải quay lại. Áp dụng điều này cho mọi lần chơi trill rất hiệu quả khi kết hợp với mức độ dài ngắn khác nhau của những đoạn trill.



VIII
HỢP ÂM BA VÀ BỐN ( THREE AND FOUR-NOTE CHORDS)

Bắt đầu chơi các hợp âm gặp rất nhiều khó khăn. Phần lớn các nghệ sĩ violin trẻ tin rằng nếu họ nhấn mạnh cây vĩ lên dây đàn bằng cánh tay, họ sẽ có được một âm sắc đầy đủ và vang. Tuy nhiên, kết quả lại ngược lại. Phần lông vĩ bị ấn mạnh khi trượt trên dây đàn khiến cho chuyển động bị “ nghẹt thở” và mất đi sự rung động. Cách đó có thể tạo ra âm lượng lớn hơn nhưng không thể chơi được một âm điệu mạnh mẽ mà âm sắc vẫn rõ nét do cách kéo vĩ này đã sử dụng toàn bộ bề mặt lông vĩ thay vì chỉ sử dụng ba phần tư bề mặt lông vĩ.  Chỉ sử dụng sự co dãn của cổ tay, và giữ vĩ trượt trong khoảng giữa ngựa đàn (bridge) và phím bấm (finger board), đặt vĩ gần ngựa đàn chứ không nhấc nó đột ngột ra khỏi vị trí sẽ giúp bàn tay khi chơi hợp âm không bị rơi hạ xuống phím bấm và tránh được tiếng rít khó nghe.

Kết luận lại:

1. Bắt đầu chơi hợp âm bằng cổ tay, sử dụng không quá ba phần tư bề mặt lông vĩ.
2. Nhẹ nhàng ấn xuống và cố gắng giữ cây vĩ di chuyển giữa ngựa đàn và phím bấm.
3. Luôn bắt đầu hai nốt nhạc cùng một lúc, như sau:


                 
                        MUỐI lược dịch từ cuốn VIOLIN PLAYING AS I TEACH IT

Wednesday 24 May 2017

CHƠI VIOLIN NHƯ TÔI ĐÃ DẠY – VIOLIN PLAYING AS I TEACH IT – Chương VII: Kỹ thuật double-stops và the trill (PHẦN 1)


CHƯƠNG VII
KỸ THUẬT DOUBLE-STOPS VÀ THE TRILL

I
ÂM GIAI TRONG QUÃNG BA

Để tăng cường sự dẻo dai và linh hoạt của các ngón tay học sinh nên tiếp tục với các bài tập doubles-tops là kĩ thuật bấm 2 nốt cùng một lúc trên dây đàn (bấm nốt kép).Nhưng bạn không được sao nhãng các bài tập luyện âm giai với từng nốt nhạc.
Ngay khi kĩ năng ngón bấm chuyển từ vị trí này sang vị trí khác khá thuần thục bạn có thể bắt đầu với quãng ba  bằng khóa C (Đô), G (Sol), D (Rê), A(La)  và E (Mi) trưởng một cách từ từ:


Các bài tập nên được luyện như ở ví dụ trên cho cả dấu thăng và dấu giáng. Bằng cách luyện âm giai trong quãng ba, nó có thể giúp học sinh chú ý đến âm điệu khi đang chơi. Sau khi đã quen với double-stops, bạn có thể mở rộng bài tập theo đoạn nhạc dưới đây:


Tiếp đó, luyện các thang âm tương tự như thế trên dây D(Rê) và A(La) với gam Sol trưởng; trên dây A(La) và E(Mi) với gam Rê trưởng. Không thay đổi ngón bấm và thường xuyên chú ý đến âm điệu và sự thay đổi vị trí ngón bấm

Friday 19 May 2017

[Video] Bài 7: Tư Thế Đứng Và Cách Kẹp Đàn Khi Chơi Violin


CHƠI VIOLIN NHƯ TÔI ĐÃ DẠY – VIOLIN PLAYING AS I TEACH IT – Chương VI: Kỹ thuật tay trái (PHẦN 2)


CHƯƠNG VI
ÂM GIAI VÀ CÁC BÀI LUYỆN TẬP


LUYỆN TẬP là cách duy nhất để thành thạo các kĩ thuật cơ bản – rất cần thiết đối với tay trái – nó giúp đạt được sự độc lập, dẻo dai và nhanh nhạy thông qua việc rèn luyện các ngón tay. Điều này có nghĩa là bạn phải trải qua những bài luyện tập đặc biệt với tinh thần kỷ luật cao trong khi theo đuổi các mục tiêu để chơi tốt và hoàn hảo ở tất cả mức độ. Mỗi người sẽ dành những khoảng thời gian khác nhau để luyện tập tùy thuộc vào điều kiện thể chất, tâm lý hay hoàn cảnh riêng nhưng tất cả đều phải trải qua quá trình này dù sớm hay muộn.

Để  có thể chơi thành thạo ở một trình độ nhất định – trong khi sự hoàn hảo của nghệ thuật là vô hạn - một nghệ sỹ violin không chỉ cần có bàn tay phù hợp với việc chơi đàn mà bản thân họ phải có khát vọng, sự kiên nhẫn, và khả năng làm việc chăm chỉ,liên tục. Đó là một con đường dài và khó khăn, thậm chí còn khô cằn và dễ gây nản lòng với những nghệ sĩ violin nhỏ tuổi – khi mà hầu hết các bạn đồng trang lứa chơi trên đường phố và các công viên công cộng.Những thiên tài hay người có năng khiếu tuyệt vời hiếm khi có cơ hội vui chơi khi còn là trẻ con.

Để trở thành nghệ sĩ vĩ cầm, việc học càng bắt đầu sớm càng tốt . Độ tuổi tốt nhất là khi bắt đầu học tiểu học (từ sáu đến bảy tuổi) khi các cơ mềm dẻo và đàn hồi tốt dễ dàng cho việc định hình và luyện tập – đây là điều kiện hỗ trợ tốt cho sự phát triển các kỹ thuật. Trong những năm đầu tiên này, đứa trẻ cần được hướng dẫn bởi một giáo viên tận tâm và có kinh nghiệm. Nhiều bậc phụ huynh mắc sai lầm lớn khi nghĩ rằng giáo viên nào cũng có thể dạy được cho con mình ở độ tuổi này, và những giáo viên ít kinh nghiệm cũng đủ để dạy cho những đứa trẻ mới bắt đầu. Đừng quên rằng ngay cả những đứa trẻ có năng khiếu nhất cũng sẽ cảm thấy ghét và chán nản khi phải theo học những giáo viên kém chất lượng ( trong cả kĩ năng giảng dạy và kĩ năng thực hành chuyên môn) đặc biệt là trong những bài học đầu tiên - khi mà trẻ chưa có kỹ năng điều chỉnh dây đàn, giữ vĩ, kéo vĩ theo một đường thẳng với ngựa đàn.

Monday 15 May 2017

CHƠI VIOLIN NHƯ TÔI ĐÃ DẠY – VIOLIN PLAYING AS I TEACH IT – Chương VI: Kỹ thuật tay trái (PHẦN 1)

CHƯƠNG VI

KỸ THUẬT TAY TRÁI

Nếu ngón bấm chỉ để ở một vị trí thì ta không cần sử dụng đến từ"kỹ thuật", theo nghĩa toàn diện của nó ta chỉ xem xét kỹ thuật tay trái khi có sự thay đổi vị trí ngón bấm. Sau đó, tôi sẽ nói một vài điều về lực ấn ngón tay lên dây đàn, và đưa ra một số gợi ý liên quan đến thang âm (scales), ngón bấm và các bài luyện tập.

SỰ THAY ĐỔI VỊ TRÍ

Khi chuyển từ vị trí này sang vị trí khác, người chơi violin cần phải rất chú ý để thấy sự thay đổi này - hay đúng hơn từ vị trí này sang vị trí khác, bắt đầu từ điểm đầu tiên - được thực hiện mà không gây nên tiếng động. Đây là điều cần thiết đầu tiên. Chẳng hạn như khi chơi thang âm trên dây E(Mi), ngón tay số 1 chuyển sang vị trí thứ ba không gây lên tiếng vuốt - glissando dù nhỏ nhất. Mặc dù ngón tay số 1 nằm vững trên dây đàn, nhưng nó không nên nhấn mạnh xuống khiến cho việc di chuyển đến vị trí khác trở nên khó thực hiện. Và tương tự như vậy, khi quay lại vị trí đầu tiên, ngón số 1 không nhấc khỏi dây đàn trong quá trình di chuyển này, mà vẫn giữ nguyên vị trí, trong khi ngón số 2 để càng gần vị trí đầu tiên càng tốt, sao cho nó luôn sẵn sàng để thay thế vị trí đó một cách nhanh nhất để tránh tạo ra hiệu ứng glissando. Quá trình thay đổi vị trí ngón bấm phải được thực hiện sao cho hạn chế tiếng động ở mức nhỏ nhất như kĩ thuật legato từ nốt nhạc này sang nốt nhạc khác theo thang âm trên đàn piano:


Tuesday 9 May 2017

CHƠI VIOLIN NHƯ TÔI ĐÃ DẠY – VIOLIN PLAYING AS I TEACH IT – Chương V: Luyện Vĩ (PHẦN 2)


VI
RICOCHET
(Ricochet tiếng Ý là Saltato, có nghĩa là nảy vĩ)

Để thực hiện kĩ thuật này, cây vĩ nên được cầm lỏng tay, các ngón tay hầu như không chạm vào thân vĩ. Cần nâng vĩ lên khoảng  một phần tư inch (khoảng 6mm -7mm) so với dây đàn (phụ thuộc vào trọng lượng và khả năng đàn hồi của vĩ khi chuyển động ). Hãy để cây vĩ chuyển động theo sự lên xuống của cổ tay, và bạn sẽ thấy nó bật lên nảy xuống một cách tự do theo cách mình muốn. Đầu tiên, bạn sẽ thấy cách chơi này tạo ra những âm thanh nhanh và không đều. Những sau quá trình luyện tập đúng cách, bạn sẽ thành công và có thể chơi hai, ba, sáu hay tám nốt nhạc một cách nhịp nhàng chỉ trong một nhịp kéo tùy theo độ dài ngắn khác nhau.

VII
TREMOLO

Kĩ thuật tremolo được thực hiện với hai nhịp vĩ được kéo nối tiếp nhau giống như cách chơi ricochet-saltato. Mỗi lượt kéo vĩ xuống sử dụng cổ tay, thả lỏng tay để vĩ có thể bật lên nảy lại. Tay càng thả lỏng và mềm dẻo thì vĩ sự chuyển động bật, nảy càng tốt. Điều này cũng áp dụng khi đẩy vĩ lên.


Người Theo Dõi