VI
RICOCHET
(Ricochet
tiếng Ý là Saltato, có nghĩa là nảy vĩ)
Để thực hiện kĩ thuật
này, cây vĩ nên được cầm lỏng tay, các ngón tay hầu như không chạm vào thân vĩ.
Cần nâng vĩ lên khoảng một phần tư inch
(khoảng 6mm -7mm) so với dây đàn (phụ thuộc vào trọng lượng và khả năng đàn hồi
của vĩ khi chuyển động ). Hãy để cây vĩ chuyển động theo sự lên xuống của cổ
tay, và bạn sẽ thấy nó bật lên nảy xuống một cách tự do theo cách mình muốn. Đầu
tiên, bạn sẽ thấy cách chơi này tạo ra những âm thanh nhanh và không đều. Những
sau quá trình luyện tập đúng cách, bạn sẽ thành công và có thể chơi hai, ba,
sáu hay tám nốt nhạc một cách nhịp nhàng chỉ trong một nhịp kéo tùy theo độ dài
ngắn khác nhau.
VII
TREMOLO
Kĩ thuật tremolo được
thực hiện với hai nhịp vĩ được kéo nối tiếp nhau giống như cách chơi ricochet-saltato. Mỗi lượt kéo vĩ xuống sử dụng cổ tay, thả lỏng tay để
vĩ có thể bật lên nảy lại. Tay càng thả lỏng và mềm dẻo thì vĩ sự chuyển động bật,
nảy càng tốt. Điều này cũng áp dụng khi đẩy vĩ lên.
De Bériot đã sử dụng kĩ
thuật kéo vĩ này trong một tác phẩm nổi tiếng mang tên là "Le Tremolo", một biến thể của Andante từ bản Sonata
A major, Op. 47, được Beethoven viết tặng Kreutzer có tên "Kreutzer Sonata". François Prume, một
nghệ sĩ violin bậc thầy được đánh giá cao vào giữa thế kỷ trước, cũng đã sử dụng
tremolo khiến nó trở lên rất phổ biến
trong tác phẩm "La Mélancholie". Gần đây có Henri
Marteau ( giáo sư violin tại BerlinHochschule từ khi Joachim chết cho đến khi
Chiến tranh Thế giới II bùng nổ) đã sử dụng lại tremolo - vốn đã bị các nghệ sĩ
violin và các nhà soạn nhạc bỏ quên trong nhiều năm trước đó.
VIII
ARPEGGIO
Giống như tremolo, kĩ
thuật arpeggio dựa trên nguyên tắc
chơi ricochet-saltato. Nếu bạn muốn luyện
tập arpeggio thì bạn phải bắt đầu với legato
để tập cân bằng chuyển động khi kéo bốn dây đàn trên cùng một nhịp vĩ (kéo vĩ
hoặc đẩy vĩ). Thực hiện kĩ thuật này trên nửa trên của thân vĩ mà không cần đến
sự nỗ lực của tay. Để kéo trên dây G (sol), bạn cần nâng nhẹ cánh tay lên; hạ thấp tay càng xa càng tốt để có thể dễ dàng
kéo hai dây A (La) và E (Mi). Sau khi bạn khá nắm vững được kĩ thuật này,bạn có
thể thử chơi arpeggio giống như
tremolo, bắt đầu nhịp kéo bằng cổ tay.
IX
LEGATO
Kĩ thuật legato là một
trong những kĩ thuật được sử dụng nhiều nhất, nếu chơi tốt nó sẽ mang tới những
giai điệu rất hay. Để luyện tập đúng cách, khi chuyển từ dây đàn này sang dây
đàn khác sử dụng cổ tay, nếu cần hỗ trỡ bạn có thể dùng thêm cẳng tay để kéo vĩ.
Khi chuyển từ dây A (La) sang dây E (Mi), dây G (sol) sang dây D (Rê), và quay lại
tiếp tục từ dây A (La) sang dây E (Mi), cánh
tay giữ nguyên ở vị trí ban đầu. Tuy nhiên, vẫn có sự chuyển động nhỏ của cánh
tay khi vĩ chuyển dây đàn, bạn phải chơi sao cho gần như không thể nhận ra sự
chuyển động đó mà vẫn giữ được sự tự nhiên. Nếu kiên trì luyện tập, sau một thời
gian, bạn có thể kéo được nhiều nốt nhạc trên cùng một nhịp vĩ. Đó là lợi thế của
kĩ thuật này khi có thể chơi các khóa, điệu (keys) khác nhau và trong các quãng
khác nhau như quãng ba, quãng sáu và quãng tám.
Bắt đầu thật chậm từ nốt
đen đầu tiên, rồi từ từ đến nốt đơn và nốt móc đôi. Sau đó chuyển từ dây A (la)
sang dây E (Mi). Đặt cây vĩ lên trên hai dây G-D, hoặc trên hai dây A-E, tiếng
đàn phát ra mà không cần lực ấn, cũng không cần cố gắng điều chỉnh tăng – giảm
âm thanh.
Sau một thời gian luyện
tập theo sự hướng dẫn ở trên, bạn có thể tham khảo các nghiên cứu của Kayser,
Fiorillo và Kreutzer, được sửa đổi lần cuối bởi Mazas. Cuốn Nguyên tắc và thực hành luyện vĩ của
Alexander Bloch rất có giá trị đặc biệt với những người mới bắt đầu. Chuyển đổi
bài tập này thành các âm điệu khác nhau; sử dụng quãng ba, quãng sáu và quãng
tám. Sau đó, có thể thử một vài bài tập để chơi nốt móc đơn, nốt móc đôi trong
một nhịp vĩ - tăng số lượng nốt nhạc chơi trên cùng một hoặc nhưng nhịp vĩ giống
nhau. Nhịp độ cần tương ứng với độ nhanh nhạy của người chơi khi kéo vĩ trên dây
đàn và di chuyển từ vị trí này sang vị trí khác.
Kĩ thuật legato thực sự hoàn hảo khi các ngón bấm
ấn trên hai dây phải giữ nguyên trong khi vĩ di chuyển sang các vị trí khác. Khi
nhấc ngón bấm lên, âm thanh đang phát ra sẽ không tròn đều và tiếng lắp rõ rệt
này sẽ dễ dàng bị nhận ra.
Legato
thực sự phủ định mọi quan điểm về kĩ thuật chơi violin. Nó giúp bạn thực hiện
lý tưởng - lý tưởng về sự nhịp nhàng uyển chuyển, vang đều và liên tục của giai
điệu. Nếu bạn thực hiện kĩ thuật legato
theo đúng những gì tôi hướng dẫn thì nó sẽ mang đến những giai điệu đẹp mà vẫn giữ
được âm sắc chuẩn của tiếng đàn. Dĩ nhiên chúng ta phải sử dụng thêm các kĩ thuật
kéo vĩ khác: détaché, martelé, staccato… Nó giúp duy trì sự liên tục đồng thời
tránh được sự đơn điệu, nhàm chán của giai điệu. Legato có tính chất giống như cantabile ( Là một thuật ngữ tiếng Ý,
trong nhạc cụ nó chỉ phong cách chơi độc đáo có thể bắt chước được giọng nói
con người), vậy nên bạn không thể chơi violin mà không sử dụng nó. Ta có thể lấy
ví dụ từ phần lời bài hát trong một số bản biến thể aria dài ở một số ít các bản
cantata của Bach. Chúng như thể theo một quy luật đã đưa ra trước qua đoạn hát
nói. Nhưng Bach – nhà soạn nhạc vĩ đại biết rằng tai nghe sẽ nhanh bị chán khi
có nhiều đoạn hát nói đơn điệu. Sử dụng kĩ thuật detaché - ông đã viết những đoạn
hát ngắn mặc dù aria dài.
Nhưng ngày này, đặc biệt
trong các dàn nhạc và dàn hợp xướng , legato đã bị lãng quên. Trình độ kiến thức
tăng lên khiến cho âm nhạc hiện đại phát triển làm cho các giai điệu thuần khiết
cũng như các kĩ thuật để biểu diễn nó như legato bị đẩy về phía sau.
Tuy nhiên, điều này
không hẳn đúng đối với tiếng vĩ cầm. Dù sao violin vẫn còn là một nhạc cụ giữ
được vẻ đẹp đặc sắc riêng như là một cantabile – biểu diễn được nhiều giai điệu.
Bạn vẫn phải đáp ứng được những yêu cầu cơ bản để trở thành một nghệ sĩ chuyên
nghiệp như: kĩ thuật staccato, double – trill, ngón bấm quãng tám và mười. Và
đó là lý do tại sao legato vẫn tiếp tục
là một trong những kĩ thuật kéo vĩ được
sử dụng nhiều nhất vì giai điệu chỉ thực sự trở lên hoàn hảo khi khi âm thanh
giữa các nốt nhạc được hòa quyện, kết nối với nhau một cách liên tục. Tôi nhấn
mạnh và đưa ra một quy tắc chung để bạn có thể chơi legato một cách tốt nhất
là:
Không nhấc ngón tay lên khỏi dây đàn
trước khi giai điệu mới được bắt đầu trên dây đàn tiếp theo.
MUỐI lược dịch từ cuốn VIOLIN PLAYING AS I TEACH IT
No comments:
Post a Comment