NHƯỢC
ĐIỂM CỦA KÝ HIỆU NỐT NHẠC( The Sol-fa Notation)
Một học sinh trẻ tuổi đến
với tôi với một câu hỏi đầy lo lắng rằng liệu có thể chơi violin khi chỉ biết tới
Tonic Sol-fa Notation (xem phần chú
thích). Đó là những ký hiệu âm nhạc duy nhất mà anh ta có thể hiểu và cũng giống
như hằng trăm người khác - đặc biết là những người không có sự cố gắng để làm
chủ được nó. Lời khuyên của tôi là không nên có sự thiếu hiểu biết hay vội vàng
vì tôi đã hiểu được tất cả các ký hiệu. Bất kỳ ai cũng có thể hiểu được khi
nhìn thấy một chữ dài được viết ở dạng thông thường, chẳng hạn như từ "Constantinople",
chúng ta không cần phải đánh vần từng chữ cái một trong từ đó giống như trẻ mới
học đọc. Sự quen thuộc với các chữ cái đã giúp cho mắt quen với việc đọc ra
chúng trong cả cụm từ. Đọc nhạc cũng tương tự như thế, khi đọc lướt qua một đoạn
nhạc bạn không cần phải đọc tên từng ký hiệu nốt nhạc như ví dụ dưới:
Không có thời gian cho
việc đó. Người chơi nhạc chỉ có một chút thời gian để lướt mắt qua đoạn nhạc đầu
tiên, sau đó nhanh chóng hiểu ra được cấu trúc của các nốt nhạc đến khuông nhạc
cuối cùng. Qua đó bản nhạc đã được in vào trong tâm trí, trong khi chơi nhạc
thì hình ảnh những nốt nhạc tiếp đó cứ thế tuôn ra. Nhưng đó là điều không thể
đối với bảng ký hiệu nốt nhạc. Mỗi chữ cái đại diện cho một nốt nhạc được viết
ra trên một dòng kẻ và không thể nhóm chúng lại thành các âm tiết, bởi vậy
chúng ta phải đọc tách biệt từng chữ cái một nên sẽ mất nhiều thời gian hơn.
Tâm trí cần nhiều thời gian hơn để giải mã những gì mắt nhìn thấy bởi lẽ những
dòng ký hiệu không có cấu trúc sẵn trong tâm trí. Vì lý do đó mà bảng ký hiệu nốt
nhạc hẳn nhiên chỉ dùng để soạn nhạc cho khí nhạc.
LÀM
THẾ NÀO ĐỂ NẮM VỮNG KÝ HIỆU CŨ TRONG HAI BÀI HỌC
Đó chính là nội dung
câu trả lời của tôi cho anh học sinh trẻ tuổi đã được nhắc ở trên. Nhưng bên cạnh
đó tôi đã phải chứng minh cho anh ta thấy rằng trên thực tế thì ký hiệu cũ (the
old Notation)có thể học trong một thời gian ngắn hơn ký hiệu Sol -fa. Để minh
chứng, tôi vẽ 5 dòng kẻ trên ờ giấy trắng, sau đó vẽ khóa son ở đầu với hai
dòng sổ ngang ở trên và hai dòng ở dưới khuông nhạc. Tiếp theo tôi viết tên của
các nốt nhạc: G, A, B, C và c ở các vị trí tương ứng, từ nốt G trên dây thứ bốn
tới nốt D trên dây đầu tiên. Sau đó tôi cầm chiếc đàn lên và cho anh ta biết 4
dây đàn này được đặt tên là G, D, A, E. Nó giúp anh ta dễ dàng tiếp thu các kiến
thức. Lần lượt tôi kéo từng nốt và dừng lại trên dây đàn ở vị trí ngón bấm số
1, 2 và 3, sau đó lại giữ chặt ngón tay ở mỗi vị trí mới. Tôi hướng dẫn cách
chơi các nốt nhạc trên khuông nhạc, khi đọc từ trên xuống dưới thì thu được từ
FED và BAG, khi đọc từ dưới lên trên thì thu được từ FACE. Cuối cùng tôi yêu cầu
anh ta ngồi trong khoảng nửa giờ để học tên của các nốt nhạc, vị trí của chúng
trên khuông nhạc và tên của nốt nhạc khi tôi chỉ vào một vị trí trên dây đàn.
Nhưng tôi chỉ để anh ta lại trong một khoảng thời gian ngắn hơn. Tôi vẽ một
vòng tròn trên một tờ giấy để tượng trưng cho nốt tròn, giải thích giá trị về
thời gian; tiếp đó cắt nó thành hai nốt trắng để giải thích rằng nó bằng một nửa
của hình vẽ (nốt tròn) ban đầu; tiếp nữa tách nó thành bốn nốt đen để giải
thích nó lại bằng một nửa của nốt trắng; sau nữa thành nốt móc đơn và nốt móc
đôi. Thế là xong, bạn có thể làm chủ được các nhịp trong khuông nhạc.
Tôi lại dành khoảng gấp
ba lần thời gian để giảng về dấu nhấn, minh họa cho nó tôi dùng một bài thơ có
nhịp điệu để chỉ ra cách chơi khi gặp dấu thăng và dấu giáng ở đầu bản nhạc ảnh
hưởng tới âm điệu ra sao. Tới đó là toàn bộ những lý thuyết căn bản đã được đưa
ra trong hai bài học ngắn, tôi giao bài học về nhà cho anh ta. Bất kỳ ai cũng
có thể dễ dàng tự học được. Bất kỳ trường dạy violin nào cũng bắt đầu bài học với
những ký hiệu âm nhạc cơ bản thông qua sơ đồ vẽ phím bấm của đàn giống như tôi
trình bày ở chương tiếp theo, cách hình thành nốt nhạc. Nó chung nếu học đúng
cách bạn có thể năm bắt được các kiến thức âm nhạc cơ bản trong vài giờ mà nó lại
được áp dụng theo suốt cuộc đời.
SỰ
TƯƠNG PHẢN GIỮA KÝ HIỆU CŨ VÀ MỚI
Nền tảng tuyệt vời của
sự đơn giản trong các ký hiệu cũ đến nay đã được thể hiện ít nhất là đối với
khí nhạc. Nốt C luôn rơi trên cùng dòng nhạc hoặc khe nhạc, nó tương tự đối với
các chữ ký hiệu còn lại, dù có bao nhiêu dấu thăng hay dấu giáng tạo lên các nhạc
hiệu. Trong violin có một yếu tố khó khăn khác biệt nằm ở chỗ chỉ có một khóa
nhạc duy nhất được sử dụng. Để kết thúc chương này, tôi đưa ra một lời khuyên
chân thành rằng học sinh nên từ bỏ cái thành kiến ngớ ngẩn, bạo dạn bắt đầu với
những ký hiệu cũ ngay lập tức để đảm bảo rằng mọi nỗi sợ sẽ tan biến trong nháy
mắt. Ký hiệu sol-fa có những thành kiến chua chát đối với ký hiệu cũ, nhưng
đáng chú ý là vô số điều may mắn đã mang lại cho chúng ta trong việc làm cho âm
nhạc phổ biến rộng rãi và dễ hiểu đối với người trẻ tuổi khiến họ vội vàng kết
luận rằng nó là hệ thống ký hiệu hoàn hảo duy nhất và những người khác phải chấp
nhận nó. Những người chỉ hiểu về ký hiệu cũ thì mang lòng kiêu ngạo cùng với sự
khinh miệt về những thứ vô nghĩa bị tìm thấy trong âm nhạc và hiển nhiên chỉ có
những người điên rồ mới mong muốn được so sánh hai hệ thống ký hiệu đó. Chỉ khi
đứng nhìn từ cả hai góc độ mới nhận ra cả hai trường phái đều có cái đúng và
cái sai và mới có thể thông hiểu được chúng. Đối với nhạc khí đơn thuần thì chẳng
có gì tốt hơn sự đơn giản nên chẳng có gì tốt hơn ký hiệu cũ đã từng được sử dụng
nhưng đồng thời chẳng có gì là hoàn hảo cho tất cả các thể loại âm nhạc.
Chú thích: Tonic sol-fa Notation (hay tonic sol-fah)
là một phương pháp dạy sight-singing
trong âm nhạc, được phát minh bởi Sarah Ann Glover (1785–1867) ở Norwich, nước Anh
và trở lên phổ biến nhờ John Curwen, người đã sửa đổi nó cho một số hệ thống âm
nhạc từ sớm. Nó sử dụng một hệ thống ký hiệu âm nhạc dựa trên solfège (sol-fa). Trong đó mọi giai điệu
đều được đặt tên theo mối quan hệ của nó với các giai điệu khác trong khóa nhạc:
ký hiệu khuông nhạc thường dùng được thay đổi bằng cách anh hóa các âm tiết solfège (do, re, mi, fa, sol, la, ti, do) hoặc
thành các chữ viết tắt tương tự (d, r, m, f, s, l, t, d). Nốt "do" được
chọn làm âm chủ cho mọi khóa, điệu đang được sử dụng. Dãy solfège nguyên gốc được
bắt đầu với "ut" sau này đã được thay thế bằng "Do". (Nguồn:
wikipedia)
Muối ( Lược dịch từ cuốn THE VIOLIN - HOW TO MASTER IT của Elias Howe)
No comments:
Post a Comment