CHƯƠNG III
NHỮNG
CHIẾC ĐÀN MỚI
Một cây đàn violin mới
dù được chế tác tốt thì cũng gần như không hữu dụng, nó giống như một nhạc cụ tự
độc tấu. Nhìn chung giai điệu của nó mơ hồ và kém sắc nét, chiếc đàn này khó
chơi được những giai điệu nhanh, hợp âm rải hay những đoạn ngắt âm; nó không
vang được xa, và khi ở trong một hội trường âm thanh trở lên loãng và yếu đi chỉ
trong vài thước Anh (1Yard (thước Anh = 0,9144 mét). Vì chưa có những năm tháng
biểu diễn nên tiếng đàn cũng bị lướt nhanh, lạc khỏi giai điệu. Do đó, những chiếc
đàn violin mới thường được lựa chọn để chơi trong dàn nhạc bởi vì những yêu cầu
về âm sắc của đàn không đòi hỏi khắt khe. Những chiếc đàn mới trải qua khoảng
100 năm sau sẽ có được những đặc điểm mà chỉ có thời gian mới mang lại được sẽ
có thể được chú ý tới như là một nhạc cụ để trình diễn độc tấu. Ông Howe, người
bán những chiếc đàn để chơi độc đấu hoặc chơi trong dàn nhạc đã gửi cho tôi một
cây vĩ cầm tuyệt vời - một trong những mẫu đàn yêu thích của Maggini. Tôi đã thử
chơi độc tấu nó ở nơi công cộng. Với một cây đàn cũ, được chế tác tinh xảo và vẫn
trong điều kiện sử dụng tốt được dành cho việc trình diễn độc tấu là một khó
báu vô giá.
GỖ
ĐÀN
Điều quan trọng hơn cả
lớp sơn véc-ni Cremona bao phủ lên cây đàn đó là nó được làm bằng loại gỗ nào,
nó có phải loại gỗ tốt, đủ
tuổi và
khi hạ cây gỗ đó có đúng mùa cây ít nhựa nhất trong năm. Gỗ nên được để khô một
cách tự nhiên, nó không bị ép khô bằng cách luộc, chưng bằng hơi hay sấy khô
trong một lò sấy hoặc buồng ấm - thay vào đó nên làm khô gỗ bằng cách để ở nơi
khô ráo, thoáng mát trong khoảng 4 đến 5 năm. Stradivarius cũng giống như những
nghệ nhân Cremona ưu tú khác đều có một nhà kho với mái hiên mở hoặc mái hiên ở
trên nóc nhà ở Cremona, nơi mà gỗ được cất giữ ở trên xà nhà để phục vụ cho việc
chế tác đàn, nhà kho này vẫn còn và du khách có thể tham quan khi đến Cremona.
ĐẶC
THÙ CỦA MỘT CÂY ĐÀN TỐT
Nhìn chung giá trị của
một chiếc đàn violin được đánh giá bởi những yếu tố: (1) nghệ thuật chế tác;
(2) độ tuổi và sự ảnh hưởng của nó đến sự mượt mà của giai điệu; (3) sự đồng điệu,
hài hòa của âm thanh trên các dây và vị trí bấm; (4) loại gỗ và lớp sơn véc-ni;
(5) nét riêng của đàn trong tay những người chơi trước đó, sự phát triển, thay
đổi về âm sắc bởi những người sở hữu trước đó.
Ở bất kỳ mức giá nào từ
4 đến 5 Đồng bảng Anh (pound) đến hàng trăm Đồng bảng Anh bạn có thể lựa chọn
được một chiếc đàn. Tôi lưu ý cho những bậc phụ huynh rằng đó không phải là điều
bất thường khi có nhiều sự lựa chọn đến vậy. Sẽ không có một chiếc đàn dương cầm
tốt khi chi trả thấp hơn 200.00$, họ biết điều này và còn cần nhiều tiền hơn để
lựa chọn một cách thoải mái; nhưng đối với violin nếu được chơi đúng cách, chất
lượng tiếng đàn được cải thiện và tăng giá trị, thay vì giá trị sẽ giảm dần đối
với đàn dương cầm. Người mua đàn violin thường do dự và quan trọng hóa vấn đề
khi chi quá 25.00$ hoặc 50.00$. Đó mới là điều bất thường trong cuộc sống và
tôi không cố gắng giải thích hay bình luận gì thêm.
LỰA
CHỌN VĨ
Giá trị của một chiếc
vĩ tốt chủ yếu nằm ở tính đàn hồi được thể hiện ở đường cong võng xuống của
thân vĩ về phía dây vĩ. Khoảng 5$ hoặc 6$ là bạn có thể mua được một cây vĩ có
bề ngoài tốt, nhưng sự đàn hồi sẽ mất đi sau khoảng một đến hai năm, khi đó nó
gần như vô dụng. Trong khi một người may mắn chỉ với 2.50$ có thể sở hữu một
cây vĩ tốt chơi được suốt trong nhiều năm mà không mất đi độ cong. Bởi thế mà
những chiếc vĩ đã qua sử dụng sẽ tốt hơn những chiếc vĩ mới nếu những khuyết điểm
được nhìn ra. Khi học sinh đủ tuổi để chơi hết chiều dài của cây vĩ, dù là chọn
một chiếc vĩ mới hay cũ thì cũng nên chọn chúng từ những nhà sản xuất uy tín
như Tourte, Dodd, Vuillaume, Vorain hoặc từ những chiếc vĩ danh tiếng đã bị thất
lạc, tới đó là lựa chọn một cái có trọng lượng phù hợp với bàn tay và sở thích
của mình. Một vài cây vĩ có thể nặng hoặc nhẹ, chúng sẽ thích hợp và có lợi thế
riêng cho từng phong cách chơi song tôi nghĩ một cây vĩ có trọng lượng trung
bình là tốt nhất.
KIỂM
TRA CÂY VĨ
Trong khi lựa chọn cây
vĩ, để mắt ở gần đầu vĩ ngắm dọc theo thân vĩ, thấy nó hoàn toàn ở trên một đường
thẳng, không bị cong sang bên nào hay hướng về phía dây vĩ. Sau đó vặn ốc xoắn
cho tới khi cây vĩ gần như thẳng để nó căng hơn và một lần nữa nhìn dọc theo
thân vĩ từ đỉnh xuống. Không một cây vĩ nào trong mười chiếc đưa ra kiểm tra mà
không bị cong, vênh sang một bên đặc biệt là đối với những nơi gỗ mỏng hơn. Nếu
sau đó nó vẫn bị, vặn ốc xoắn cho đến khi thân vĩ chạm vào dây vĩ, nhìn xem phần
nhô ra trên đoạn cong của thân vĩ có chạm đúng vào giữa dây vĩ. Nếu đúng như thế
bạn nên mua cây vĩ đó và có thể tin tưởng rằng nó đã vượt qua bài kiểm tra
trong nhiều năm. Không phải ai cũng đều chọn cây vĩ theo cách đó, nó cũng không
có gì đáng ngạc nhiên khi gỗ chỉ cong lên một chút cũng trở lên kém đi theo thời
gian. Một cây vĩ mới thường có những vòng chỉ màu bạc quấn quanh phần đầu của
thân vĩ, nơi mà giữ cho những ngón không bị trượt trên lớp sơn bóng của gỗ. Khi
phần này bị mòn đi nó nên được thay bằng lớp găng tay mỏng như da, được dán một
cách khéo léo không để lại khớp nối hay góc cạnh. Lớp da thay thế này cần mang
lại cảm giác thoải mái và dễ dàng cho ngón tay cái của bàn tay phải.
DÂY
VĨ
Dây vĩ luôn bị chùng xuống
ngay sau khi chơi, và bạn cần tháo ra và thay mới nó không chỉ đơn thuần là khi
bị hỏng và mòn đi khoảng một nửa chiều rộng vốn có. Mỗi sợi dây vĩ khi nhìn qua
kính hiển vi sẽ nhìn thấy răng cưa - chỉ trong vài phút những nhánh răng cưa dịch
chuyển chạy theo một hướng. Những nhánh răng cưa này là một nhân tố quan trọng
để tạo ra một giai điệu hay, chính vì lý do này mà một nửa hoặc khoảng 6 phần của
dây vĩ nên đặt lộn ngược xuống, để khi kéo vĩ lên hay xuống thì những nhánh
răng cưa này sẽ được chia đều ra. Dây vĩ sau một thời gian dài sử dụng dù không
bị hỏng, đứt đi thì những nhánh răng cưa này vẫn bị mòn đi. Bạn có thể dùng nhựa
thông (rosin) nhưng chỉ để hạn chế sự mòn đi của dây vĩ.
THAY
DÂY VĨ
Người chơi muốn tạo ra
những giai điệu riêng biệt cần phải tự thay dây vĩ cho cây vĩ của mình, trừ khi
họ tìm cho mình được một người cẩn thận, tận tâm làm giúp công việc đó. Dây vĩ có thể mua được ở trong các cửa hàng âm nhạc chỉ với
25 xu. Dây vĩ nên được làm từ lông đuôi ngựa đực, nó sẽ trắng, đỡ trơn và bền
hơn từ lông đuôi ngựa cái.
NHỰA
THÔNG
Khi chà nhựa thông lên
dây vĩ cần kéo khoảng ba hoặc bốn lần lặp lại liên tiếp đồng đều trên bề mặt
dây vĩ với cùng một lực ấn đều, chắc tay và không quá nhanh. Khi thực hiện
nhanh sẽ làm bắn ra nhựa thông, trong khi chỉ cần ấn nhẹ nhàng sẽ làm cho nhựa
thông mịn và trắng ra như bột. Sau khi thay dây vĩ cũng cần chà nhựa thông lên
đều từ cả hai bên ngay khi nhựa thông trở lên khô hết. Nhựa thông tốt phụ thuộc
vào hương vị. Các ngón tay không được chạm vào phần nhựa đã dùng để chà lên dây
vĩ; nhựa thông cần được để trong một chiếc hộp ngay sau khi sử dụng để tránh bị
dính dầu mỡ và bụi bẩn. Trong khi sử dụng cây vĩ cần chú ý để những ngón tay
không được chạm vào dây vĩ ngoại trừ những phần mà tôi sẽ chỉ ra ở trong chương
về cách kéo vĩ - ở phía sau nơi mà ngón
cái ấn lên.
HỘP
ĐÀN
Cây vĩ cần được cất giữ
trong một chiếc hộp, được giữa chặt và đặt bằng phẳng so với nắp hộp. Không được
để nó trong túi vì nó sẽ dính và làm mất đi sự mềm mượt của những sợi dây vĩ đồng
thời có thể làm cong phần thân vĩ. Nếu để đàn và cây vĩ cùng trong một chiếc hộp
thì chúng nên được đặt ở nơi khô ráo, mát mẻ, không nóng cũng không lạnh, tránh
để trên sàn nhà hoặc áp vào bức tường nơi dễ bị ẩm ướt.
No comments:
Post a Comment