CHƯƠNG
IV
DÂY
ĐÀN
Khi học chơi đàn vĩ cầm,
tất cả mọi thứ cần được thực hiện tốt với sự khéo léo và chính xác. Hoạt động của
dây đàn khá là đơn giản, tuy nhiên vẫn có lúc người chơi lên dây đúng hoặc sai
cách. Độ dày thích hợp đối với mỗi dây đàn được quyết định bằng cách duy nhất
là chơi thử, tất nhiên nó sẽ có quy luật chung cho những dây đàn có độ mỏng,
dày khác nhau. Khi kéo vĩ trên sợi dây đàn mỏng, âm thanh phát ra dễ hơn, trong
trẻo, vang xa cho dù người chơi có vẻ kéo vĩ với lực rất nhẹ và yếu; những hợp
âm trở lên ngọt ngào, mượt mà hơn khi bạn lướt cây vĩ trên chúng. Mỗi học sinh
nên có một máy chỉnh dây tuner, những cửa hàng âm nhạc đều bán chúng. Nó sẽ
giúp việc lên dây được chính xác và phù hợp với chính cây đàn, mỗi dây được lên
dây chuẩn sẽ tạo ra được sự khác biệt giữa các dây đồng thời khi kéo từng dây
hoặc trên các vị trí bấm thì giai điệu sẽ được vang ra một cách hoàn hảo. Một lỗi
thường gặp là dây thứ ba cần phải dày bởi một cảm giác nhầm lẫn là nó sẽ mang lại
nhiều giai điệu hơn. Dây thứ tư luôn được phủ một lớp bạc và không bị xỉn màu
hoặc mạ đồng thường được sử dụng. Dây thứ tư được làm từ bạc chuẩn sẽ dùng được
lâu, nếu giữ cẩn thận có thể kéo dài từ một đến ba năm, sự khác biệt về giá cả
không quá nặng nề cho người mua; bên cạnh đó, dây được phủ bạc sẽ có giai điệu
đặc biệt so với các dây khác khi âm thanh của nó vang xa và dội lại một cách êm
đềm.
BẢO
QUẢN DÂY ĐÀN
Có một khuyến nghị rằng thỉnh thoảng
dây đàn nên được lau sạch bằng một miếng vải fla-nen có thấm dầu hạnh nhân
nhưng tôi lại không chấp nhận dây đàn bị dính dầu trong bất kỳ trường hợp nào,
kinh nghiệm của tôi là để dây đàn tự khô, cho đến khi nó bắt đầu bị hỏng mà
không có sự can thiệp nào sẽ làm cho âm sắc hay hơn và khả năng trình diễn nhiều
hơn. Một dây đàn tốt thực sự cần được giữ cẩn thận như một miếng gỗ bằng cách
giữ nhiều tháng trong một bọc giấy để trong chiếc hộp thiếc đóng kín ở nơi khô
ráo và thoáng mát. Những sợi dây đàn tốt, dày dạn như vậy có thể giữ được trong
một năm hoặc lâu hơn và mang lại giai điệu hay, trong trẻo hơn những sợi dây
đàn mới. Đó chỉ là quan điểm của tôi được rút ra từ chính kinh nghiệm của bản
thân. Spohr nói: " Như những dây đàn tốt bị đứt được giữ trong một thời
gian dài, sẽ tốt hơn là không mua thêm tại thời điểm đó mà đợi trong khoảng bốn
đến sáu tháng ", nhưng ông không đưa ra hướng dẫn nào thêm về thời gian để
có được dây đàn trong tình trạng tốt. Người chơi nên dựa trên kinh nghiệm của bản
thân để tự đưa ra quyết định. Khoảng tháng chín là thời gian tốt để mua dây từ
trong kho, bởi vì người thợ làm cần dọn chúng để chuẩn bị mùa mới cho những chiếc
dây mới. Có thể nói rằng 4 dây đàn nếu thỉnh thoảng không được bôi dầu sẽ co lại
trong lớp vỏ bọc và tạo ra âm thanh rất ồn, to. Nhưng tôi nghĩ rằng nó là bằng
chứng rõ ràng cho việc những sợi dây kém chất lượng nên cần phải bôi thêm dầu. Một
sợi dây đàn tốt thường được tìm ở trong cả bó dây đàn, sau khi sử dụng một thời
gian dài có thể nó được cất đi và chỉ dùng trong những dịp đặc biệt.
DÂY
ĐÀN Ý
Mỗi học sinh cần phải
biết lên dây cho chiếc đàn violin của mình, họ bắt buộc phải tìm mua chúng và sẽ
gặp phải ba loại khác nhau cần chú ý. Đầu tiên là ruột của dây bình thường - tốt
nhất khi được làm từ ruột của những con cừu núi gầy gò ở nước Ý và nó được gọi
là Italian Mountain Gut.
Âm thanh của nó mạnh
mẽ nhưng tinh tế, vang xa nhưng trong trẻo; nó luôn sẵn sàng cho những nhịp kéo
vĩ chậm nhất, mang lại sự chính xác cho từng bước chuyển nốt, vị ngọt ngào
trong sự hài hòa; không thể tìm thấy cái khác để sánh cùng nó. Câu hỏi duy nhất
dành cho những sợi dây đàn này là về độ bền của nó, có rất nhiều trường hợp dây
bị đánh tráo khi người chơi không thận trọng rằng " đâu là chiếc dây đàn Ý
thực sự", nó có thể bị hỏng, lỗi và không đáng tin thì người chơi sớm sẽ
trở lên chán ghét nó. Tóm lại, trong một căn phòng nóng, không khí quá ẩm ướt hoặc người chơi thường
hay bị đổ mồ hôi ở các ngón tay thì dù những chiếc dây đàn Ý rất tốt này cũng
không thể mang lại những lợi ích vốn có - nhưng nó chỉ là trong trường hợp hiếm
gặp. Đại đa số người dùng trong đó có cả tôi đều tin dùng vào những sợi dây đàn
làm từ ruột động vật.
ĐỔ
MỒ HÔI TAY
Những người bị đổ nhiều
mồ hôi tay khi chơi thực sự đáng thương. Rửa tay và các ngón tay bằng miếng bọt
biển nhúng trong cồn (hoặc rượu mạnh) hoặc một chút muối trắng hòa tan cùng với
sữa vào buổi tối trước khi đi ngủ, có thể nó sẽ hạn chế được phần nào. Tôi nhận
ra sự hiệu quả khi chơi đều đặn các bài tập đòi hỏi kỹ thuật cao miễn sao ở vị
trí đó không bị mỏi khi có cánh tay hỗ trợ, trong khoảng nửa tiếng chỉ luyện
chơi một đoạn duy nhất. Dường như điều này giúp tôi luyện những ngón tay của
bàn tay phải trở lên dẻo dai, mồ hôi trên bàn tay sẽ ít đi và những ngón tay sẽ
đỡ bóng và nhầy hơn vì độ ẩm.
NƠI
ĐỂ MUA DÂY ĐÀN CHẤT LƯỢNG
Đối với những người
chơi không quá chú trọng đến dây đàn nhưng có xu hướng sử dụng dây từ ruột động
vật sẽ gợi lên một câu hỏi: "Nơi nào có bán những dậy đàn tốt nhất có thể
với giá thấp nhất có thể?" Tôi có thể đưa ra một vài lời gợi ý cho câu hỏi
trên. Tôi đã đặt hàng cho tất cả các đại lý trên toàn quốc và không nơi nào tôi
thấy phù hợp, tốt nhứ dây đàn của Elias Howe ở số 88 Court St., Boston. Tại đây, lúc nào bạn
cũng có thể tìm thấy các loại dây đàn chất lượng với mức giá hợp lý. Loại dậy
Genuine Italian Mountain Gut Strings của Howe là hoàn hảo và thích hợp nhất cho
dây vĩ cầm mà tôi từng sử dụng. Chúng được đặt làm riêng cho ông Howe bởi các
nghệ nhân tốt nhất ở Ý khi ở hữu sức mạnh tuyệt vời và sự trong trẻo của giai
điệu cộng thêm yếu tố mà tôi thấy các dây đàn violin của Ý còn thiếu là "
độ bền". Có thể bạn sẽ nói rằng tôi đang ca ngợi thái quá về những sợi dây
đàn, nhưng đằng sau cuộc đời cống hiến cho âm nhạc, trong suốt quá trình đó nếu
những sợi dây đó không bền, tốt thì sẽ gây ra nhiều phiền toái như chí phí, thời
gian, sự bất tiện và tâm trạng cho người dùng. Ngược lại nếu người chơi có được
những sợi dây vĩ cầm tốt, có độ bền cao như Mountain Gut Strings mà tôi đã dùng
qua thì chắc chắn họ sẽ rất vui mừng và chia sẻ nó cho bạn bè vì họ thực sự
tránh được nhiều phiền toái trong quá trình chơi. Tôi hi vọng rằng những bạn đọc
cũng sẽ làm điều đó.
Đối với hầu hết người
chơi nghiệp dư thì độ bền của dây đàn là yêu cầu quan trọng nhất còn đối với
người chơi chuyên nghiệp hoặc trình diễn thì họ tìm kiếm những sợi dây có độ bền
cùng với âm thanh trong trẻo, sắc nét. Vì vậy tôi khuyên bạn nên dùng dây Mr.
Howe's No. 19 E. Ông Howe đã quảng cáo rằng chúng là dây E (La) vĩ cầm bền nhất
thế giới và tôi công nhận rằng nó tốt hơn mọi loại dây khác mà tôi từng sử dụng,
bên cạnh đó còn mang lại âm thanh và giai điệu tuyệt vời.
Gần đây, ông Howe có giới
thiệu sản phẩm mới lạ có tên là Genuine Italian Colored Violin String ( Dây đàn
màu chính hãng của Ý). Chúng được bện lại từ các sợi ruột có màu sắc đa dạng,
nhìn rất đẹp và giá cao hơn các loại dây đàn khác có nguồn gốc từ Ý. Hiện tại
chúng được sử dụng ở các nhạc viện và nhiều nghệ sĩ solo nổi danh hoặc giáo
viên dạy vĩ cầm.
Rất khó để tìm được một
chuỗi dây G (Sol) tốt nếu không chơi thử sau ba ngày, đó là cách để xác minh rằng
nó xứng đáng để được sử dụng cũng giống như khi mua một ngôi nhà bạn cần phải
có "sổ đỏ". Dây No.40 G rất tốt với giá 20 xu, được gửi qua đường bưu
điện. Số 48 là bạc nguyên chất, tôi dùng nó cho chơi độc tấu, biểu diễn hòa nhạc
và cả trong giảng dạy. No.48 (số 48) này được gửi qua đường bưu điện với giá 25
xu một chiếc.
Khi những chiếc dây làm
từ ruột động vật (gut strings) trùng xuống sẽ nhận thấy sợi tơ (silk strings)
trên đó, chúng chỉ được thấy ở lần dùng đầu tiên. Ưu điểm của loại dây này chính là độ bền cao
khi ở trong phòng nóng, độ ẩm không khí cao hoặc với người chơi bị đổ mồ hôi
tay. Âm thanh nhỏ, sang sảng và có chút ít thiện cảm hơn so với gut string, chỉ
cần ấn nhẹ lên ngựa đàn và ngón tay thì cũng tạo ra một chút khác biệt nhỏ. Lực
ấn, kéo giảm xuống cũng ảnh hưởng nhiều tới âm thanh ở trên các dây đàn. Nếu
dây đàn dày cần tăng lực ấn, kéo vĩ lên một chút nhưng nó không bao giờ so sánh
được với âm thanh của dây gut string và cái khó hơn là giai điệu - chỉ cần chạm
nhẹ vào khóa đàn cũng đủ để giảm một nửa quãng.
Muối ( Lược dịch từ cuốn THE VIOLIN - HOW TO MASTER IT của Elias Howe)
No comments:
Post a Comment